قیمت سکه، نیم سکه، ربع سکه و سکه گرمی سه شنبه 27 اردیبهشت 1401

تاریخچه ضرب سکه در ایران

کشورها و حکومت ها همواره در تاریخ برای تسهیل کسب و کار و همچنین افزایش ابهت حکومت خود در جهان، دست به ضرب سکه و تولید پول کرده اند.

 هخامنشیان

ضرب اولین سکه در ایران به دوره هخامنشیان باز می گردد. درست در در زمان داریوش اول و حدود ۵۱۵ سال پیش از میلاد، بمنظور تبلیغ حکومت ایران باستان و بهبود کسب و کار در آن زمان، ضرب سکه آغاز شد. گفته می شود اولین سکه ایرانی تصویر مبارزی را نشان می دهد که کمانی در دست دارد و پشت یک علامت چهار ضلعی قرار گرفته است. نام این سکه «هخامنشیان در یک» است و تخمین زده می شود معادل حدود ۲۰ سکه نقره بوده است. 

اشکانیان

بعد از آن در دوره اشکانیان باتوجه به استفاده یونانی ها از سکه، در ایران نیز سکه نقره ۴.۲۵ گرمی ضرب شد. در آن زمان سکه نقره، استاندارد پول یونان بود. البته طرح سکه ها تا قبل از ساسانی برگرفته از کشورهایی مانند یونان بوده اما در زمان ساسانی طرح سکه ها به طور کامل ایرانی شد، به طوری که اولین بار در جهان و حتی در تاریخ، سکه های نازک مسطح به شکل دایره و از جنس آهن ساخته شدند.

پس از اسلام

پس از اسلام، به جای نام پادشاهان ایرانی، نام حاکمان عربی بر روی سکه ها درج شده بود و واژه های مذهبی همراه با سه تاریخ قمری، تاریخ تاج گذاری و تاریخ مرگ یزدگرد، پادشاه ساسانی نوشته شده بود. در حدود 100 سال بعد از حمله اعراب، جهان اسلام شروع به ضرب سکه به صورت تجربی کرد. از طرح ها و نوشته های مختلفی روی سکه ها نقش بست.

دوران صفوی

دوران صفوی زمان احیا و ارتقای بهترین ویژگی هایی بود که در ضرب سکه استفاده می شد. ویژگی هایی مانند کیفیت، هنر، خوانایی، طرح و زبان فارسی در آن لحاظ شده بود.

دوران قاجار

در زمان قاجار بر روی سکه ها هیچ طرحی وجود نداشت اما بعد از نیم قرن در سال ۱۹۲۶ بعد از مدت ها چهره رضاشاه همراه با کلاه پهلوی در سکه ها ضرب شد. به طور کلی در زمان پهلوی چهره پادشاه همراه با نوشته بر روی سکه ها نقش می بست.

بعد از انقلاب اسلامی

بعد از انقلاب اسلامی در سال ۵۷، سکه هایی ضرب شدند که تا سال ۱۳۷۰ تولید آن ها ادامه داشت. به این سکه ها در حال حاضر سکه های بهار آزادی طرح قدیم گفته می شود. در این سکه سه بار نام حضرت علی (ع) و عبارت بانک ملی ذکر شده است. همچنین پشت این سکه طرح زیارتگاه امام رضا (ع) درج شده است.

سکه بهار آزادی و سکه امامی چند گرم و چند عیارند؟

پس از سال ۱۳۷۰ سکه های جدید که معروف به سکه امامی یا سکه طرح جدید هستند ضرب شد. در این سکه طرح پشت همان طرح بارگاه امام رضا (ع) است اما طرح روی سکه، تصویری از امام خمینی (ه) است.

اما به طور کلی سکه امامی و سکه بهار آزادی از نظر وزن و عیار هیچ تفاوتی با هم ندارند. هر دو سکه ۸.۱۳۵۹۸ گرم وزن و عیار ۹۰۰ در هزار دارند.

به مرور نیم سکه و ربع سکه نیز ضرب و وارد بازار شدند.

نیم سکه، ربع سکه و سکه گرمی چقدر وزن و چند عیار دارند؟

نیم سکه بهار آزادی با وزن ۴.۰۶۶۵ گرم و با قطر ۱۹ میلیمتر و عیار آن ۲۲ در بازار موجود است.

همچنین ربع سکه با وزن ۲.۰۳۲۲۵ با قطر ۱۴ میلیمتر و عیار آن ۲۲ در بازار به فروش می رسد.

سکه یک گرمی معروف به سکه گرمی در ۵۰ امین سالگرد بانک مرکزی و در ۱۸ مرداد سال ۵۸ توسط بانک مرکزی زمان رونمایی شد. وزن این سکه‌ها ۱.۰۱ گرم است و قطر آن‌ها ۱۳.۳ میلیمتر است. علاوه بر آن عیار این سکه ۹۰۰ است. یکی از ویژگی های سکه های یک گرمی، وکیوم های مناسبی است که برای آنها صورت گرفته است تا بتواند ایمنی را افزایش دهد. سکه گرمی به دلیل کاهش توان خرید مردم در بازار عرضه شد. البته آنطور که پیش بینی می شد طرفدار نداشت و مردم به سوی خرید آن ها نرفتند.

تشخیص اصل یا تقلبی بودن سکه

خطر این بازار بیش از نوساناتی که دارد، تشخصی اصلات سکه در آن است. یکی از اصلی ترین دغدغه های سرمایه گذاران در بازار سکه و طلا، اصل و تقلبی بودن آن ها است.

چطور سکه تقلبی را از اصل تشخیص دهیم؟

1. وزن اولین معیار تشخیص سکه اصل از تقلبی است. به طور میانگین وزن هر سکه تمام بهار آزادی 8.13 گرم است و میانگین سکه های وکیوم 10.8 تا 11.5 گرم است. اگر میزان وزن سکه از این میزان کمتر بود باید به اصالت آن شک کرد یعنی می توان گفت که آن سکه تقلبی است. همچنین وزن نیم سکه 4.06 ، ربع سکه 2.03 و سکه گرمی 1.01 است.
2. بعد از وزن می توان از رنگ سکه به عنوان معیار اصالت سکه استفاده کرد. رنگ سکه باید به رنگ طلا باشد. نه آنقدر زرد و نه زیاد سفید. برخی از سکه ها به وضوح رنگ متفاوتی دارند و به چشم آشنا نیستند. به اصالت این دست از سکه ها نیز باید شک کرد.
3. سومین معیار قطر سکه است. تمام سطح یک سکه باید یکسان و کاملا گرد باشد. قطر سکه امامی 22 میلیمتر است.
4. از طرف دیگر کیفیت ضرب سکه ها در تشخیص اصالت سکه مهم است. منظور ظرافت در طراحی کنگره‌ها و یکنواخت بودن فواصل آن هاست. سال ضرب و میزان برجستگی ها که معیار تمایز بین سکه های بانکی و غیربانکی است، دقت آجر چینی گنبد و بارگاه که می توان برای بررسی آن از لوپ (ذره بین) استفاده کرد، یکسان بودن قطر دایره و میزان فاصله حاشیه کنگره ها در تمام سطح سکه مهم است. در تمام این موارد میتوان سکه را با سکه ای که از اصالت آن مطمئن هستید مقایسه کنید.
5. معیار پنجمین نوع وکیوم سکه ها است. یعنی نوع پرس باید تمیز باشد. همچنین داشتن هولوگرام و سریال انحصاری برای هر سکه اجباری است. علاوه براین کیفیت چاپ لیبل سکه فروش که شامل مشخصات سکه است باید مورد بررسی قرار گرفت.
6. علاوه بر این موارد فروشنده سکه نیز مهم است. اینکه سکه را از کجا و چه کسی خریداری می کنید اصل مهمی در حصور اطمینان است.

فرمول محاسبه قیمت سکه

فرمول محاسبه قیمت سکه بر أساس هر منبع، فروشنده و صرافی متفاوت است. به طور کلی باید در نظر داشت که قیمت سکه به قیمت طلا (اونس جهانی) و نرخ ارز در بازار آزاد وابسته است. 

تاثیر نوسانات دلار بر قیمت سکه

اما پیش بینی نوسانات قیمت سکه یکی از مهم ترین ویژگی ها برای کسب سود در این بازار است. معدود زمانی بوده است که قیمت دلار افزایش داشته و همزمان شاهد صعود قیمت سکه نباشیم.

نوسانات نرخ ارز

همانطور که در فرمول محاسبه قیمت سکه دیده می شود، قیمت طلا جهانی و نرخ برابری دلار به عنوان متغیر در نظر گرفته می شوند. به همین دلیل اگر قیمت طلای جهانی و نرخ ارز همزمان فزایش پیدا کند قیمت سکه نیز افزایشی خواهد شد. حتی می توان گفت افزایش قیمت سکه شدیدتر از قیمت ارز خواهد بود. البته باید توجه داشت که قیمت ارز در بازار آزاد است که قیمت سکه را تکان می دهد، به همین دلیل نوسانات در بازار سکه به شدت زیادتر است.

قیمت سکه همواره تابعی از نرخ ارز بوده است، به طوری که اگر نرخ ارز افزایش پیدا کند، قیمت سکه نیز به همراه آن افزایشی خواهد شد. در اقتصاد ایران عمدتا ارز با فروش نفت وارد بازار می شود. اما در زمان تحریم های اقتصادی این اتفاق تحت تاثیر قرار گرفت و در همین راستا قیمت ارز و به دنبال آن قیمت سکه نیز افزایشی شده است.

به طور کلی معمولا این قیمت دلار است که قیمت سکه را تحت تاثیر قرار می دهد.

مسائل ژئوپولیتیک

یکی از عوامل قوی که نرخ ارز و قیمت سکه را تحت تاثیر قرار می دهد، مسائل ژئوپولیتیک است. به خصوص در منطقه خاورمیانه. در کشور ما نیز این موضوع بیش از همه چیز بر قیمت دلار و سکه تاثیر گذار است.

رابطه قیمت طلای جهانی با قیمت سکه

سکه کالایی است که از طلا ساخته شده است. پس عنصر اصلی این محصول طلا است. بر اساس فرمول محاسبه قیمت سکه در بازار داخلی، می توان دریافت که قیمت طلای جهانی و قیمت دلار دو عامل مهم برای تعیین قیمت سکه هستند.

قیمت طلای جهانی از عوامل خارجی تاثیر می پذیرد و اساسا قیمت طلا در جهان به عوامل مختلفی مربوط می شود. اما بیش از همه به عوامل سیاسی، هیجان بازارهای خارجی، قیمت نفت و نرخ بهره فدرال رزرو وابسته است.

به طور کلی طلا یک کالا است و می توان قیمت آن را به رابطه بین عرضه و تقاضا نسبت داد. در بیشتر مواقع بازار طلا در کنترل خریداران است. از سوی دیگر قیمت طلای جهانی به عوامل زیادی وابسته است اما بازار نفت، اتفاق های سیاسی منطقه و عرضه و تقاضا بیش از همه قیمت طلا را تغییر می دهد و قیمت سکه با تغییر قیمت طلا تغییر می کند. بالا رفتن قیمت نفت باعث افزایش تورم در جهان می شود و در این شرایط سرمایه گذاران بین المللی و حتی داخلی علاقه مند هستند تا سرمایه خود را به کالایی تبدیل کنند تا بیشترین مقاومت را در برابر افزایش تورم داشته باشد.

طلا یکی از گزینه هایی است که بیشترین مقاومت را در برابر افزایش تورم دارد.

سکه را از کجا بخریم؟

سکه نیز مانند بقیه کالاهای سرمایه ای بازاری رسمی و آزاد دارد. به طور کلی مرکز خرید و فروش سکه در تهران سبزه میدان و چهارراه استامبول است.

سکه را باید از صرافی و فروشگاه هایی خریداری کرد که از سوی بانک مرکزی یا اتحادیه صنف طلا و جواهر مجوز داشته باشند. قیمت سکه نیز در برخی مواقع دونرخی می شود به همین دلیل باید حتما توجه داشت که از کدام صرافی خرید انجام می شود.

کجا بفروشیم؟

در مورد فروش نیز برخی با آشنایان و نزدیکان خود معامله می کنند اما به طور رسمی فروش نیز باید از صورت صرافی های معتبر صورت بگیرد.

پیش فروش سکه نیز از طریق سازمان بورس قابل انجام خواهد بود. برای این منظور با مراجعه به یکی از کارگزاری های رسمی بورس در ۳۱  استان کشور، در سامانه سجام ثبت نام کرده و کد بورسی دریافت کنید. این اوراق به صورت گواهی سپرده کالایی، قابل خرید و فروش خواهند بود. 

سکه آتی چیست؟

یک نوع از سرمایه گذاری در بازار سکه، خرید سکه آتی است. سکه آتی یک نوع خرید در آینده است. به عبارتی معامله انجام شما می شود و سکه خرید و فروش خواهد شد اما تحویل کالا و پرداخت وجه در آینده صورت می پذیرد.

قرارداد آتی، قراردادی دو سویه است و در آن بدون در اختیار داشتن کالا، محصول مورد نظر با مشخصات معین را به فروش می رسانند و در آینده  آن را با قیمتی که اکنون توافق شده تحویل گرفته و پول آن را دریافت می کنند.

معاملات آتی سکه  شامل یک قرار داد است که طی آن 10 عدد سکه خرید و فروش می شود. سود این معامله در گرو افزایش قیمت سکه در زمان تحویل آن است، به این دلیل  است که اگر افراد پیش بینی می کنند که قیمت سکه در آینده افزایشی خواهد بود آن را در حال خریداری کرده و در مزان تحویل بفروش می رسانند.

از سوی دیگر فایده این نوع معامله پایین بودن هزینه معاملات و معافیت مالیاتی، شفافیت قیمت، استاندارد بودن و تضمین معاملات و تسویه‌حساب به‌موقع است. از سوی دیگر با این استراتژی سرمایه گذاران می توانند جلوی نوسانان ناگهانی که سرمایه آن ها را در خطر می اندازد سدی ایجاد کنند.

ریسک های سرمایه گذاری بر سکه

سرمایه گذاری بر روی سکه و طلا همیشه طرفداران خود را داشته است. ای بازار در میان افرادی که قصد سرمایه گذاری در یک بازار امن را دارند شناخته شده است.

چرا سکه به بازار امنی معروف است؟

• طلا و سکه قدرت نقد شوندگی سریعی دارند و محدودیت‌هایی که سایر بازارها با آن درگیرند را ندارند.
• اما میان سرمایه گذارانی که بیش از بقیه جانب احتیاط را رعایت می کنند، بازار سکه بر طلا ارجحیت دارد.
• طلا به دلیل عجرت ساختی که دارد دارای قیمت واقعی نیست و فروش آن در آینده به اندازه سکه آسان نیست. اما سکه همیشه سریع نقد می شود.
• هنگام فروش سکه هزینه ساختی از آن کم نمی‌شود پس افراد به عنوان سرمایه گذار سود بیشتری خواهند داشت.
• البته کارشناسان معتقدند که زمانی باید سکه خرید که اقتصاد به ثبات نسبی رسیده باشد. از طرف دیگر آمارها نشان می دهد، در سال گذشته سوددهی در سرمایه‌گذاری بر سکه حدود ۴۰ درصد بوده اما قیمت جهانی هر انس طلا تنها ۷ درصد افزایش داشته است.
• بازه سرمایه‌گذاری در بازار سکه نیز بر میزان ریسک و سود سرمایه گذار موثر است. به‌ طوریکه هر چه این بازه بلندتر باشد، میزان ریسک در معاملات پایین‌تر خواهد بود.